Reklam Türleri Nelerdir?

30 Ara 2020 / by Görsel Projeler in Pazarlama, reklam

Reklam çalışmalarının daha başında, reklam ile ilgili stratejik kararların verilmesi aşamasında, amaçların belirlenmesi, özellikle kampanya bütününde ortak bir anlayışın oluşturulması, reklam hedeflerinin, etkin yaratıcı strateji ve medya stratejilerinin doğru olarak belirlenmesi, reklama ayrılan yüklü bütçenin etkin ve verimli kullanılması, en önemlisi de hedef kitle üzerinde istenen yönde bir bilgi, tutum ve davranış değişikliği yaratılabilmesi önemli noktaları oluşturmaktadır. Bu yazımızda reklam türlerini detaylı olarak inceleyeceğiz.

Reklam kullanılacak kıstaslara göre değişik açılardan gruplanabilir;

Reklamı Yapanlar Açısından Reklam Türleri Reklamı yapanlar açısından reklamlar üç ana grupta incelenebilir. Bunlar; üretici reklamı, aracı reklamı ve hizmet işletmesi reklamıdır.

Üretici reklamı: ürünü üreten firma tarafından yapılan ve bedeli ödenen reklamdır. Genel reklam olarak da adlandırılır.
Aracı reklamı: Toptancıların, perakendecilerin ve dağıtıcıların kendi kurumlarını ve sattıkları ürünlerin neler olduğu hakkında bilgileri verdikleri reklamlardır ve lokal reklamlar kapsamına girer.
Hizmet işletmesi reklamı: Banka, sigorta, okul gibi hizmet veren kuruluşların yaptığı reklamdır.

Hedef Pazar Açısından Reklam Türleri

Reklam mesajının hazırlandığı ve sunulduğu hedef kitleye göre reklamlar, tüketicilere yönelik reklamlar, aracılara yönelik reklamlar ve endüstriyel reklamlar olmak üzere üç ana başlık altında ele alınır.

Tüketici reklamları: Son tüketiciye yöneliktir. Bu tür reklamlarla markayı hatırlatmak, marka bağımlılığı yaratmak ve satın almayı teşvik için çalışır. Hedef kitleye ürünün özellikleri, faydaları, satış yeri ve satış koşulları gibi özellikleri hakkında bilgi verir.
Ticari reklamlar (aracılara yönelik reklamlar): Dağıtım kanalında yer alan toptancı, perakendeci gibi aracılara yöneliktir. Amaç reklamı yapılan ürünün aracılar tarafından alınıp satılmasını sağlamak, reklam yoluyla prestiji artan ürünün aracılar tarafından rahatlıkla satılabilir hale gelmesine katkıda bulunmaktır.
Endüstriyel reklamlar: Hammadde ya da yarı mamul alan işletmelere yöneliktir.

Konu açısından Reklam Türleri

Konu açısından reklamlar doğrudan ve duygusal reklam olmak üzere iki başlık altında incelenir.

Doğrudan reklam: Ürünün hemen satın alınmasını ya da ürüne ait daha çok bilgi elde edilmesini teşvik eder.
Dolaylı reklam: Ürünü pazara tanıtmak ve benimsenmesini sağlamak amacıyla yapılır.

Mesaj Açısından Reklam Türleri

Mesaj açıdan reklamları kurumsal reklam ve ürün reklamı olmak üzere iki ana başlık altında değerlendirmek mümkündür.

Ürün reklamı: belli bir ürün ya da hizmetin özelliklerinin tanıtıldığı, o ürün ya da hizmetin satın alınmasını sağlayacak fiyat, satış koşulları, ürünün kullanım özellikleri, faydaları gibi konularda mesajlar aktarılır.
Kurumsal reklam: aynı zamanda halkla ilişkiler içerikli bir tanıtım yöntemidir. Halkla ilişkiler faaliyetleri kapsamında kullanılan bu tanıtım yöntemi, halkla ilişkiler reklamcılığı adı altında değerlendirilmekte ve kurumun hedef kitlelerine mal ya da hizmet satmanın yanı sıra halka hizmet eden, kamu yararını gözeten bir örgüt olduğunu gösterme amacını gütmektedir. Bir kuruluşa karşı olumlu saygınlık kazandırmak, bağlılık yaratmak için yapılır. Kurumsal reklamlarda kurumun kişiliğini (benliğini) oluşturan, kendine has felsefesi doğru ve güvenilir bir şekilde hedef kitlelere anlatılmaya çalışılırken, ayrıca kurum kimliğinin görsel unsurları olan kurumu yansıtan logo, amblem, slogan, kurum renkleri gibi kurumsal dizayn unsurları da hedef kitlelere aktarılmakta, böylece hedef kitlelerin beyninde kurumun fark edilirliği ve satın almada tercih sırasının başında yer alma çabası gerçekleştirilmeye çalışılmaktadır. Kurumsal reklam hem kurumun vizyon, amaç ve hedeflerini içeren kurum felsefesini hem de kurumsal imajın oluşturulmasında kullanılan görsel unsurları hedef kitlelere aktarma görevini üstlenir.

Kullandığı Mesajın Dayanağı Yönünden Reklam Türleri

Bu açıdan reklamlar, duygusal mesajlı reklamlar ve olgusal mesajlı reklamlar olarak iki boyutta karşımıza çıkar.

Duygusal mesajlı reklam: daha çok güzellik, kozmetik, zayıflatıcı ürünler ve çeşitli güzellik hizmetleri, moda lüks tüketim malları gibi alanlara yönelik ürünlerin tanıtımında kullanılan, aşk, sevgi, dostluk, güzellik gibi konuları işleyen reklamlardır. Hedonik deneysel yönlü reklamlar da denir. Bu model insanların ürün ve hizmetleri bazı durumlarda belli faydalarına göre ince eleyip sık dokumadan, belli duygusal tatminleri karşılamak için yani zevk, sevilme, başarı, statü, eğlence gibi nedenlerle tükettikleri üzerinde durur. Bu yönde yapılan reklamlar genellikle sözsüz anlatımlarla ve daha çok imaj ve fantezi yaratma amaçlı yapılır. Zaten reklam, aktarılacak bir anlamlılığa sahip olma olgusuna bağlıdır. Başlangıçta anlam yaratmaz; fakat tüketiciyi bir şeyden diğerine geçişi sağlayan bir işlem yapmaya davet eder.

Olgusal mesajlı reklam: Daha çok endüstriyel ürünlerde kullanılan, belli tanıklık ve belgelere dayanan daha çok mantığa seslenen rasyonel temelli reklamlardır. Bu tür reklamlara da bilgi işlemci tüketici modeli yaklaşımlı reklam da denir. Bu yaklaşım da tüketici, belli aşamalar dahilinde analitik ve rasyonel açıdan, mantıklı düşünen ve seçim yapan biri olarak değerlendirilir. Bu modele göre ilk etapta tüketici, bir mal ya da hizmetle ilgili bilgiyi çeşitli yolardan alır, bu alımı yaparken gönüllü, gönülsüz ya da seçici dikkat gösterir ve o mal ya da hizmetle ilgili bilgiler bilinçaltına yerleşir. Üçüncü aşama dikkatin yönlendirildiği unsurun anlaşılması aşamasıdır. Daha sonra bu anlaşılan bilgi kabul edilir ve bu bilgi depolanarak gerekli görüldüğü durumlarda kullanılmak üzere hafızaya alınır. Bir sonraki adımda tüketici edindiği bilgiler yardımıyla tüketim tercihleri için alternatifler geliştirir ve karar verme aşamasına geçer. Son aşama tüketicinin tüketim yönünde oluşturduğu farklı tercihler arasından, kendisine göre en uygun olanı satın almasını sağlayacak şekilde harekete geçmesinin gerçekleşmesidir.

Ödeme Yönünden Reklam Türleri

Bu açıdan reklam maliyet ve yayın ücretleri iki şekilde ödenebilir.

Bireysel reklam: Reklam ücreti üretici ya da aracı tarafından ödenir.
Ortaklaşa reklam: Ücret birtakım işletmeler tarafından paylaşılarak ödenir.

Coğrafi Açıdan Reklam Türleri

Reklamın yapıldığı coğrafi alan temelinde reklamlar, yerel reklam, bölgesel reklam, ulusal reklam, uluslararası reklam ve global reklam olarak beşe ayrılır.

Yerel reklam: Yerel tüketiciler için, daha çok perakendeci düzeyinde ve onlar tarafından yapılan reklamlardır.
Bölgesel reklam: Belli bölgelerdeki hedef kitleye ulaşmak için yapılan reklamdır.
Ulusal reklam: Ülkenin her yerinde bulunan bir ürün için, ülke bazındaki hedef kitleye ulaşmak için yapılır.
Uluslararası reklam: Günümüzde çok uluslu şirketlerin uluslararası pazarlarda faaliyet göstermeye başlamasıyla birlikte değişik ülkelerdeki pazarları hedefleyerek yaptıkları reklamlar uluslararası reklam olarak adlandırılmaktadır.
Global reklam: Global reklam anlayışı ise uluslararası reklamdan farklı bir özellik göstermektedir. Çünkü global reklamcılıkta tüm dünya tek bir pazar olarak değerlendirilir. Hazırlanan reklam kampanyası global anlamda tüm dünyada hemen hemen aynı tarihlerde, aynı biçimde uygulanır. Fakat bu tür reklam kampanyalarında global anlayış kullanılsa bile, reklamın etkinliği ve çeşitli ülkeler nezdinde kabulü için ülkelerin kendilerine has kültürel özellikleri de dikkate alınmalıdır. Özetle global anlayış kadar lokal anlayışlar da göz ardı edilmemelidir.

Zaman Kriterine Göre Reklam Türleri

Hemen satın aldırmaya yönelik reklam ve uzun dönemde sattırmaya yönelik reklam olarak iki başlık altında toplanır.

Hemen satın aldırmaya yönelik reklam: tüketiciye ürün/hizmet hakkında her konuyla ilgili bilgiler sunar. Taksitli satışlar, kampanyalar, indirim haberleri gibi tüketiciyi doğrudan satış davranışına ikna edecek mesajlar veren reklamlardır.
Uzun dönemde satın aldırmaya yönelik reklam: bazı ürünlerin satın alınmasının sağlanması bir ikna süreci gerektirir. Ürünün tanıtılması, hedef kitlede ürüne yönelik bir bilgi edinme, ve olumlu tutum ve imaj oluşturma sürecinin geçmesi gerekir ki, bu tür reklamlara ikna süreci taşıyan ya da uzun dönemde satın aldırmaya yönelik reklam denir.

Ürün Yerleştirme Açısından Reklam Türleri

Bu açıdan reklamlar açık, gizli ve infomersiyal (infomercial) reklamlar olmak üzere üç şekilde sınıflandırılabilir.

Açık reklam: tamamen bedeli ödenerek, ajans, müşteri ve medya arasında karşılıklı anlaşmalarla yürütülen ve paralı reklam olduğu açıkça belli olan reklamlardır.
Gizli reklam: asıl reklamı yapılan ürün ve hizmetin reklamının, ilişkisiz bir konu içinde dolaylı olarak yapılmasıdır.
İnfomersiyal (özel tanıtıcı) reklam: bu reklamlarda müşteri tarafından eğitim, sanat, spor, kültür, turizm ve benzeri alanlarda hazırlanan uzun programlar olup, başında veya sonunda firma ürününde tanıtıcı duyurulara yer verilir. Bilgi ve eğlence ile ürün promosyonlarını birleştiren 30–60 dk.’lık televizyon reklamlarıdır. Gizli reklam değildir.